Fæðuofnæmi - Fæðuóþol

 

 

 

Almennt

Jónatan 12 ára segir frá: “Ég á afmæli í dag og er búinn að bjóða skólasystkinum mínum í flotta veislu. Borðið er hlaðið gómsætum veitingum, súkkulaðiköku, kanilsnúðum, muffins, brauðrétti, kexi, rækjusalati og ávöxtum. Við spilum, syngjum og leikum okkur.  Óskar skólafélagi minn er með ofnæmi fyrir eggjum og var búinn að segja mér frá því en ég steingleymdi að segja mömmu það og nú erum við í vanda stödd! Jú, vegna þess að hann getur ekki borðað neitt nema ávexti og kex, það finnst mér og ekki síst honum afskaplega leiðinlegt.  Mamma gat sem betur fer fundið til osta sem hann mátti borða. Síðan fengum við popp og hann mátti borða það.”

 

Þarna vorum við stödd í afmælisveislu þar sem flest allar veitingarnar innhéldu egg. 

·        Súkkulaðikakan og muffinskökurnar innihéldu egg

·        Brauðrétturinn og rækjusalatið innihélt majónes (majónes er búið til úr eggjum)

·        Snúðarnir penslaðir með eggjahræru

Þetta hefði ekki þurft að fara svona.  Á auðveldan hátt má gera litlar en mikilvægar breytingar fyrir Óskar sem er með eggjaofnæmi. Hvernig? T.d. er hægt að nota sýrðan rjóma og smurosta í brauðréttinn í staðinn fyrir majónes.  Í rækjusalatið er hægt að nota sýrðan rjóma í stað þess að nota majónes og það má sleppa harðsoðnu eggjunum. Það er ekkert mál að pensla snúðana með mjólk í staðinn fyrir eggjahræru. Síðan má athuga hvort foreldrar Óskars eigi ekki góða uppskrift af eggjalausri súkkulaðiköku?

 

Fæðuofnæmi / fæðuóþol er erfiðast þegar börnin eru lítil og skilja ekki hvað má og hvað ekki.  Þegar þau eldast læra þau fljótt hvað er óhætt að borða og hvað ekki, hvar tiltekin hætta leynist og hvar ekki?  Þau læra jafnframt að spyrja “má ég borða þetta en ekki þetta?”  Ef þú átt barn með fæðuofnæmi / óþol þá skiptir miklu að upplýsa ættingja og vini til þess að fyrirbyggja óþarfa slys.  Þú þarft að gefa góðar leiðbeiningar, hvers konar veitingar er hægt að útbúa, hvers konar uppskriftir er hægt að nota, hvað er hægt að nota í staðinn fyrir egg ef um eggjaofnæmi er að ræða eða hvað er hægt að nota í staðinn fyrir glútenríkar vörur ef einhver er með glútenóþol.  Spurningarnar eiga að auðvelda almenningi að skilja fæðuofnæmi sem og fæðuóþol og gefa aðstandendum um leið gagnleg ráð.

 

 

1.      Hvað þýðir það að vera með fæðuofnæmi eða fæðuóþol?

Einstaklingur getur ekki borðað ákveðnar fæðutegundir og getur jafnframt orðið alvarlega veikur.  Viðkomandi hefur þá annað hvort fæðuofnæmi eða fæðuóþol. 

 

2.  Hvað er fæðuofnæmi?

Fæðuofnæmi tengist alltaf ónæmiskerfi einstaklingsins og er algengast hjá ungum börnum.  Þetta eru viðbrögð líkama okkar við ákveðnum fæðutegundum eða efnum í fæðu.

 

2a.  Hverjir eru algengustu ofnæmisvaldarnir?

Algengustu ofnæmisvaldarnir hjá börnum eru kúamjólk, egg og fiskur en það eru prótein í fyrrnefndum fæðutegundum sem eru skaðvaldurinn. Foreldrum er ráðlegt að fara varlega í það að gefa börnum fyrrnefndar fæðuegundir fyrsta árið, helst ekki fyrr en 6-8 mánaða og seinna ef ofnæmi er þekkt í fjölskyldunni.

Ofnæmisvakar í fæðu eru ákveðnir

·        kúamjólk

·        egg

·        fiskur

·        einnig skelfiskur, hnetur, möndlur, baunir, soja og hveiti

·        jarðhnetur - einn kröftugusti ofnæmisvaldurinn sem er þekktur

 

2b.  Getur fæðuofnæmi verið mismunandi?

Já, svörun líkamans getur verið þrenns konar:

2ba.  Bráðaofnæmi - einkennin koma fram innan klukkustundar eftir neyslu

eða jafnvel fyrr.

2bb.  Síðbúið ofnæmissvar er þannig háttað að einkennin koma í ljós

eftir 8-24 klukkustundir, mjög algengt hjá exemsjúklingum.

2bc.  Hvað er ofnæmislost?

Hættulegasta gerð ofnæmis er ofnæmislost en það er sjaldgæft. Ofnæmislost verður vegna víkkunar smáæða í mörgum líffærum og þarf oft ekki nema örlítið magn af tiltekinni fæðu. Einkennin eru mismikil, oftast útbrot og kláði, kökkur í hálsi, öndunarerfiðleikar, svimi og meðvitundarleysi.

 

2c.  Hvað er það sem gerist í líkama okkar þegar einstaklingur fær fæðuofnæmi?

Ónæmiskerfi líkamans bregst rangt við próteinum sem eru í fæðunni sem við borðum. Þessi prótein kallast ofnæmisvakar. Það myndast ofnæmismótefni -IgE sem sitja á mastfrumum. Mastfrumur eru mjög víða meðal annars í slímhúð og meltingarvegi. Prótein (ofnæmisvaki) sem berst niður um meltingarveginn og tengist mótefni á yfirborði mastfrumu og þá losa boðfrumurnar efni m.a. Histamín sem valda ofnæmisviðbrögðum og það gerist strax ef um bráðaofnæmi er að ræða. Það er að segja ofnæmisvaki og ofnæmismótefni tengjast og gefa ofnæmissvar. Mastfrumur er víða og það getur verið hættulegt ef þessi svörun verður í öndunarvegi, nefi eða lungum.

 

2d.  Hvar geta einkenni fæðuofnæmis komið fram?

Einkenni fæðuofnæmis geta komið fram

í öndunarvegi

meltingartruflanir

kláði, pirringur

roði á húð og augum

 

2e. Einkenni fæðuofnæmis geta verið ólík.  Eftir hverju fer það?

misjafnt hversu alvarleg þau

eftir magni fæðunnar

hvenær þau koma fram eftir fæðuinntöku

mismunandi eftir einstaklingum

frá einu skipti til annars

 

 

2f.  Stundum er talað um fyrirbyggjandi aðferðir, hvað er þá helst átt við?

Fyrirbyggjandi aðferðir: Mikil áhersla á brjóstamjólk og ekkert annað fyrstu 6 mánuðina. Eftir 6 mánaða aldur er talið í lagi að gefa fasta fæðu og kúamjólk. 

 

2g.  Ef grunur leikur á ofnæmi, hvað þá?

Hafa samband við ofnæmissérfræðing.  Ekki láta það bíða.

 

2h.  Eldist fæðuofnæmi af börnum?

Mjólkur- og eggjaofnæmi eldist af flestum börnum, oftast innan við þriggja ára aldur.  Jarðhnetuofnæmi er erfiðara viðfangs og fylgir fólki oft alla ævi, það sama gildir um fisk og skelfisk. 

 

2i. Ef einhver er með fæðuofnæmi, hvað ber þá að hafa í huga?

·        koma í veg fyrir óþarfa slys

·        upplýsa ömmu og afa, frændfólk og vini og kennara

·        útbúa veitingar sem viðkomandi getur borðað

·        safna uppskriftum

·        þekkja þau hráefni sem hægt er að nota í staðinn fyrir ofnæmisvaldinn

·        alltaf að lesa innihaldslýsingar matvæla vandlega.

 

3.  Eggjaofnæmi – hvað veldur?

Hvað varðar eggin, þá er ofnæmisvaldurinn er í eggjahvítunni.  Best er að útiloka eggin algjörlega því maður getur ekki verið viss um að eggjarauðan sé ómenguð.

 

3a.  Hvað ber að varast? Hvar leynast egg?

Ýmis heiti eru til á eggjum / efnum unnum úr eggjum og eru þau þá nefnd í innihaldslýsingu matvæla (vinstra megin).  Taflan hægra megin segir til um matvæli sem innihalda þessi hráefni.

 

Egg

Egg eru meðal annars í

Albumin, eggjarauða, eggjahvíta, eggjaduft, binder, coagulant, emulsifier, globuline, lecitin, livetin, lyzozym, ovamucoid, ovovithellin, vitellin

Brauði, kökum, kexi, pasta, spaghetti, unnum kjötvörum, majónesi, ís, sósum

 

Taflan hægra megin er ekki tæmandi því egg eru víða.  Egg eru alls ekki alltaf í þessum matvælum.  Flestar brauðtegundir eru eggjalausar.  Unnar kjötvörur eru oft eggjalausar.  Það eru til mjög góðar eggjalausar fiskibollur frá fyrirtæki sem heitir HUMALL.  Ljúffeng lifrakæfa (gróf og fín) frá ALI er einnig eggjalaus.  Pasta er oft eggjalaust.  Jafnframt er hægt að fá eggjalaust majónes en það má einnig nota sýrðan rjóma og AB-mjólk í staðinn fyrir majónes. Kjörís og Emmess ís eru eggjalausir.  Ef keyptur er vélís, spyrjið alltaf um tegundina, stundum er ísinn búinn til á staðnum og þá er fullt af eggjum í honum, mjög varhugavert! 

 

3b.  Er til mjólkurvara sem inniheldur egg?

Mjólkurvörur hérlendis hafa alltaf verið eggjalausar en á síðasta ári var í fyrsta skipti markaðssett vörutegund frá Mjólkursamsölunni sem inniheldur gerilsneydd egg.  Þetta er Orkumjólk og hana ber að varast. 

 

3c.  Hvað er hægt að nota í staðinn fyrir EGG í bakstur?.

·        Eggjalíki - fæst í Heilsuhúsinu. 

·        Broddur - hægt að nota í flest allar uppskriftir fyrir utan fínni tertur eins og marengs

Hlutföllin:              1 egg á móti 1 dl af broddi

2 egg á móti 2 dl af broddi o.s.frv.

Hvað er broddur og hvar fæst hann? Broddur er fyrsta mjólkin frá kúnni eftir burð og er miklu næringarríkari og þykkari heldur en venjuleg mjólk.  Margir bændur taka broddinn alltaf frá og frysta, hann geymist vel í frysti.  Stundum er hægt að kaupa broddinn beint hjá bændum og stöku sinnum er verið að selja brodd í Kolaportinu. 

·        Hörfræ - 50 g hörfræ og 6 dl vatn. Soðið saman í 5 mín., hrært vel um leið.  Sett í gegnum sigti og vökvaleðjan sem kemur undan er síðan notuð í baksturinn.  Mikilvægt að geyma þessa vökvaleðju í kæli, geymist þar í 2-3 vikur.

Hlutföllin:          50 g af vökvaleðju jafngilda 1 eggi.

 

3d.  Ég er að undirbúa afmæli og vil hafa allar veitingar eggjalausar þar sem einn gesturinn er með eggjaofnæmi?  Get ég fengið góð ráð?

·        Flatkökur með hangikjöti /laxi er alltaf vinsælt enda ljúffengt.  Engin egg þar.

 

3e.  Egg á mismunandi tungumáli.  Gott að vita þegar maður er á ferðalagi.

Það eru margir sem fara í frí til útlanda og þeir sem eiga börn með ofnæmi þurfa að vera vakandi yfir því sem keypt er, notað og borðað.  Eggin leynast víða og þá er mikilvægt að þekkja orðið egg á mismunandi tungumáli.

 

Egg

Ägg

Æg

Egg

Ei

Æuf

Huevos

Uovo

Ovos

Norska

Sænska

Danska

Enska

Þýska

Franska

Spænska

Ítalska

Portúgalska

 

 

3f.  Hvað er lecitin?

·        Fituefni sem finnst víða í náttúrinni í dýrum og plöntum.

·        Er í mörgum algengum fæðutegundum, sérstaklega í eggjarauðu, lifur, sojabaunum og jarðhnetum. 

·        Notað sem hjálparefni við lyfjaframleiðslu og í matvælaiðnaði. 

Annars vegar notað sem þráavarnarefni í matvælum þ.e. til að draga úr hættu á að fita og olíur þráni fyrir áhrif súrefnis, mjög oft unnið úr sojabaunum (sojalesitin).

Hins vegar notað sem bindiefni (ýruefni) til þess að binda saman fitu- og vatnsfasa og gera þannig lausnina stöðuga, til dæmis í majónesi.  Majónes inniheldur eggjarauður og er lecitínið þar náttúrulegt. 

·        Lecitin er því mismunandi og fyrir hinn almenna neytenda getur það oft á tíðum verið flókið að skilja innihaldslýsingu matvæla.  Alltof oft stendur einungis “lecitin” en ekki hvers konar þannig að neytandinn veit ekki hvort það unnið úr eggjum, sojabaunum eða öðru?  Matvælaframleiðendur þurfa að taka sig á í þessum efnum. Það ætti ekki að vera flókið fyrir þá að útskýra hvers konar lecitin er í matvörunni en það myndi auðvelda mikið fyrir hinn almenna neytenda.  Foreldri barns með eggjaofnæmi er ekki tibúið til þess að taka þá áhættu að gefa barninu fæðutegund sem inniheldur “lectitin” ef það gæti verið einhver möguleiki á því að það væri unnið úr eggjum en ekki soja.  Það ætti að vera hagur fyrir framleiðendur að upplýsa neytendur betur en þetta.

 

 

4.  Hvað er fæðuóþol?

Fæðuóþol tengist ekki ónæmiskerfinu eins og ofnæmi gerir.  Þetta er svar líkamans við utanaðkomandi áreiti áháð ónæmiskerfinu.  Fæðuóþol þýðir að ákveðin fæða veldur óþægindum en getur aldrei orðið jafn hættulegt eins og þegar um ofnæmi er að ræða.  Það sem gerist er að meltingarvegurinn ræður ekki við fæðuna. Til dæmis mjólkursykursóþol (laktósuóþol) og  glútenóþol (sjá 4ba og 4c).

Aukefni í fæðunni geta valdið óþoli en það er mjög sjaldgæft. Helst er að nefna litarefni, rotvarnarefni og þráavarnarefni.  Einkennin koma þá oftast fram á húð sen roði, kláði og útbrot.

Flest börn þola mjólkursykur vel en þessi hæfileiki minnkar oft með aldrinum og mjólkursykursóþol er mun algengara hjá fullorðnum.  Ungbörn geta aftur á móti fengið mjólkurofnæmi gagnvart kúamjólk en þá er það mjólkurpróteinið (sjá fæðuofnæmi 2a) sem barnið þolir ekki. 

 

4a. Hvað eiga fæðuóþol og fæðuofnæmi sameiginlegt?

Það, að einkennin eru stundum svipuð og við getum átt erfitt með að greina sjálf þar á milli, nema með aðstoð sérfræðinga. 

 

 

4b.  Hvað er til ráða ef grunur leikur á einhverskonar óþoli?

Þá er um að gera að leita ráðgjafar hjá sérfræðingum hið fyrsta til þess að fá greiningu og nánari leiðbeiningar.  Ein leiðin er að útiloka fyrst þá fæðutegund sem talin er valda óþolinu, ákveðinn tími látinn líða og síðan er fæðutegundin prófuð aftur til þess að sjá hvort einkennin koma aftur fram. Það þurfa allir sem umgangast viðkomandi einstakling sérstaklega þegar um börn er að ræða að vera meðvitaðir um óþolið, hvað þarf að gera og hvers vegna. Rétt greining skiptir miklu máli svo ekki sé verið að útiloka mikilvægar fæðutegundir eins og mjólkina, kannski að óþörfu.  

 

4c.  Hvað er mjólkursykursóþol?

Einstaklingur sem er með mjólkursykursóþol vantar efnahvata/ensím (laktasa) sem brýtur niður mjólkursykur (laktósa) og gerir það að verkum að mjólkursykurinn fer að mestu eða öllu leyti ómeltur niður í ristil viðkomandi. 

 

4ca. Hver eru einkennin þegar um mjólkursykursóþol er að ræða?

Mjólkurneysla veldur þá vindgangi, uppþembu og jafnvel niðurgangi ef nægilega mikillar mjólkur sem og mjólkurafurða er neytt. Viðkomandi verður því að útiloka mjólkurvörur að mestu úr fæðunni en samt með það í huga að fá nægjanlegt kalk úr öðrum fæðutegundum.

 

4cb.  Hvar er mjólkursykur?

Flestar mjólkurvörur innihalda mjólkursykur í einhverju magni og það er auðvelt að athuga það með því að lesa innihaldslýsinguna og athuga magn kolvetnis.  Ef það eru engin kolvetni þá er enginn mjólkursykur.  Stundum eru kolvetni í mjólkurvörum eitthvað annað heldur en mjólkursykur, t.d. viðbættur sykur eða ávextir í jógúrti / skyri. 

 

4cc. Inniheldur mjólk mikið af mjólkursykri?

Í nýmjólk, léttmjólk og undanrennu er um 4 g af mjólkursykri eða meira í 100 g.  Sýrðar mjólkurvörur eins og súrmjólk og jógúrt innihalda minna magn þar sem gerillinn er byrjaður að nýta sykurinn eða um 2 – 4 g í 100 g. 

 

4cd.  Innihalda ostar mikið af mjólkursykri?

Gerjaðir ostar innihalda ekki mjólkursykur.  Osturinn er sýrður með mjólkursýrugerlum og þeir eta upp kolvetnin, þ.e. mjólkursykurinn. Allir fastir ostar eru gerjaðir, t.d. Brauðostur, Gouda, Óðalsostur, Gotti, Skólaostur, Hvítlauksostur o.fl.  Þeir ostar sem innihalda kolvetni í einhverju magni eru t.d. mysingur (47 g í 100 g), mysuostur (60 g í 100 g), rjómaostur (5 g í 100 g), hrein kotasæla (3,0 g í 100g ) og jafnframt innihalda smurostar svolítið magn af kolvetnum (1,0 g í 100g). Flestir ostar eru gerjaðir en ef einhverjum finnst óljóst hvaða ostar eru gerjaðir og hverjir ekki þá er um að gera að lesa alltaf innihaldslýsinguna og athuga magn kolvetnis.

 

4ce.  Hvað með viðbit, er óhætt að borða slíkt ef maður er með mjólkuróþol?

Í smjöri, smjörva (0,4 g í 100 g) og Sólblóma (0,5 g í 100 g) er örlítill mjólkursykur. Svona lítið magn hefur sjaldnast afgerandi áhrif þegar fyrrnefndar tegundir eru notaðar sem viðbit. Ljóma smjörlíki og smjörlíki frá Aðföngum inniheldur engin kolvetni.  Aftur á móti inniheldur Klípa mikið magn kolvetna, 5 g í 100 g og Létt&Laggott inniheldur 1 g af kolvetni í hverjum 100 g. 

 

4cf.  Hvað er hægt að nota í staðinn fyrir mjólkurvörur?

Við búum svo vel nú til dags að hægt er að kaupa ýmsar sojavörur, eins og sojamjólk, sojajógúrt, sojaís o.fl. Tilvalið að auka alla ostaneyslu þar sem magn mjólkursykurs er lítið sem ekkert þar. Flestir þola mjólkurvörur í einhverju magni.  Hver og einn verður smátt og smátt að finna út hvað hentar honum og hversu mikið magn af mjólkurvörum hann getur neytt og þá helst í samráði við næringarfræðing.

 

4cg.  Hvað ber að varast, hvar leynist mjólkursykur?

Hér að neðan er tafla yfir ýmsar afurðir sem innihalda mjólkursykur. Taflan er engan vegin tæmandi og jafnframt er ekki mjólk í öllum unnum fisk- og kjötvörum og alls ekki alltaf í brauðmeti.

 

Mjólkursykur er meðal annars í

Mjólk, mjólkurdufti, súrmjólk, skyri, rjóma,  ógerjuðum osti, viðbiti, jógúrt, ís, brauði, kökum, súkkulaði, sósum, súpum unnum físk- og kjötvörum, o.fl.

 

 

4d.  Hvað er glútenóþol?

Glútenóþol kemur fram sem bólga í þarmaslímhimnunni vegna próteinsins glútens. Glúten er sett saman úr Gliadin og Glutenini.  Það er Gliadin sem veldur óþolinu.

 

4da. Hver eru einkennin þegar um glútenóþol er að ræða?

Ekki ólíkt og hjá þeim sem eru með mjólkursykursóþol (sjá umfjöllun 4ca) vindgangur, uppþemba og jafnvel niðurgangur ásamt þreytu, þyngdartapi og næringarskorti.

 

4db.  Hvað er til ráða?

Fólk með glútenóþol verður að huga vel að heilsunni því oft þarf ekki nema lítið magn til þess að raska jafnvæginu, er einstaklingsbundið.  Gliadinið eyðileggur þarmatoturnar og viðkomandi fær niðurgang.  Viðkomandi verður að útiloka alla glútenríka fæðu og þá lagast ástandið og sá hluti þarmatotunnar sem eyðilagðist vex aftur. 

 

4dc.  Í hvaða fæðutegundum er glúten?

Glúten er í hveiti, rúgi, höfrum og byggi.  Fyrrnefndar fæðutegundir má finna víða en þær eru í fæðu sem við borðum daglega eins og brauð, grautar, kornblöndur, múslí, kökur og allskyns kex.  Einstaklingur með glútenóþol þarf að endurskoða fæði sitt, útiloka það sem inniheldur glúten og finna aðrar fæðutegundir sem nota má í staðinn. Sérstaklega til þess að forðast skort á næringarefnum eins og B-vítamínum, járni og trefjum. 

 

4dd.  Hvað er hægt að nota í staðinn fyrir glútenríkar fæðutegundir?

Korntegundir sem hægt er að nota í staðinn og innihalda nauðsynleg næringarefni eru m.a. bókhveiti, hirsi, hrísmjöl, maísmjöl og hýðishrísgrjón.  Jafnframt er til glútensnautt mjöl sem er tilvalið í bakstur.  Brauð sem bakað er úr glútensnauðum hráefnum verður aldrei eins og venjulegt brauð hvað varðar útlit og bragð.  Glúten hefur mikla þýðingu hvað varðar baksturseiginleika brauðs og gefur því ákveðinn léttleika. Þetta vantar í glútensnautt brauð og mörgum finnst það ekki eins spennandi og draga þar af leiðandi úr brauðneyslu.  Þar sem brauð er mikilvægur hluti af daglegu fæði okkar og gefur nauðsynleg næringarefni þá þarf að leggja áherslu á það við fólk með glútenóþol að nota þau hráefni sem koma í staðinn, glútensnauðar kornvörur.  Það má búa til girnilegra brauð með því að bæta út í það grænmeti eins og kartöflum, gulrófum og gulrætum. Sósur, jafningar og súpur má auðveldlega þykkja með því að nota maísenamjöl, kartöflumjöl eða glútensnautt mjöl í stað hveitis. Í súpur og grauta er einnig gott að nota sagógrjón, hrísgrjón og hirsi.  Það þarf alltaf að vera vel vakandi, lesa allar innihaldslýsingar, sérstaklega þegar keyptar eru samsettar vörur. 

 

 

4de.  Ætlar þú að fara út að borða?  Vertu vakandi og spurðu spurninga, glúten leynist víða.

Leitið upplýsinga hjá þjóni/kokki því hveiti getur leynst víða, í sósum, súpum (tærar súpur ættu að vera í lagi), samsettir kjöt- og fiskréttir o.fl.  Brauðrasp þarf að varast nema það innihaldi glútensnautt brauð og það er sjaldnast á veitingahúsum.

 

 

4df.  Hvað ber að varast?  Hvar leynast glútenríkar afurðir?

Hér að neðan er tafla yfir ýmis heiti á glútenríkum afurðum og eins hvar þau er að finna.  Þetta er ekki tæmandi listi og því skiptir máli að lesa alltaf innihaldslýsingar.

 

Glútenríkt

Glúten er meðal annars í

Hveiti, heilhveiti, grahamsmjöl, hveitikím, hveitiklíð, semoulina, hveitiprótein, hveitisterkja, sterkja, mjöl, rúgur, rúgmjöl, rúgsigtimjöl, hafrar, haframjöl, hafraflögur, bygg, byggflögur.

Brauði, kökum, kexi, spaghetti, pasta, makkarónum, núðlum, pítsum, brauðraspi og brauðmylsnu, unnum kjötvörum, morgunkorni, lakkrísi/hlaupi, súkkulaði, súputeningum, sósum, súpum.

 

4dg.  Er til bakarí sem bakar glútenlaus brauð?

Bakaríið Brauðhúsið í Grímsbæ í Reykjavík bakar gómsæt brauð sem eru glútenlaus.  Þeir sem prófa brauðin verða ekki fyrir vonbrigðum. Þau eru þétt, bragðmikil og góð. Brauðin frá Brauðhúsinu endast betur heldur en venjuleg hveitibrauð, þú þarft ekki að borða eins mikið, þú verður saddari fyrr og sælli. Brauðin eru einnig seld í Heilsuhúsinu.

 

 

5.  Hvar er hægt að leita upplýsinga vegna fæðuofnæmis / -óþols?

Ekki er til mikið af íslenskum gögnum um fæðuofnæmi / -óþol en þó eigum við nokkur góð fræðslurit á íslensku (sjá heimildalista).  Meðfylgjandi heimildalisti hefur að geyma gagnleg rit, bækur og vefslóðir sem tengist fæðuofnæmi / -óþoli.

Eins og sést á listanum þá hafa Normenn verið öflugir í útgáfu bóka varðandi ofnæmi og óþol.

Allar bækur á listanum eru til á Leiðbeiningastöð heimilanna, fólk getur haft samband eða komið og fengið nánari upplýsingar. Símatími mánudaga til fimmtudaga kl. 9–12.30.  Sími: 908 2882.

Astma- og ofnæmisfélagið veitir einnig upplýsingar, er með símatíma mánudaga og fimmtudaga kl. 14-17.  Sími er 552 2153.  Tölvupóstur: ao@ao.is

 

1.      Aas, Kjell., Hox, Marianne., Motzfeldt, Kristina., 1997. Melkfri mat – godt og sunt. Kolibri Forlag Oslo.

2.      Bjønnes, Else Lill.,1998. Glutenfri mat  -godt og sunt. Kolibri Forlag Oslo.

3.      Bjønnes, Else Lill.,1999. Allergi-Kokeboken. Kolibri Forlag Oslo.

4.      Erla Sveinsdóttir, 2001. Mjólkursykursóþol – Laktósaóþol. Grein birt á heimasíðu Netdoktor.is www.netdoktor.is

5.      Gestur Pálsson, 19  .  Glútenóþol Celiac sjúkdómur. Grein á heimasíðu rsp.is http://www.rsp.is/hringur/fraedsluefni/laeknar/glutein_othol.htm

6.      GlaxoWellcome, 2001. Hvað er fæðuofnæmi og fæðuóþol? Greinar á heimasíðu GlaxoWellcome  http://www.gsk.is/faedu/

7.      Guðrún Adolfsdóttir, 1995. Fæðuofnæmi og fæðuóþol. Hollustuvernd ríkisins. Fræðslurit. Er einnig á heimasíðu Hollustuverndar ríkisins; www.hollver.is/mat/vrammi/ofnaemis.html

8.      Hemmingsson, Elisabeth Ekstrand., 2000. Glutenfri mat –en grunnbok. Landbruksforlaget Oslo.

9.      Ingibjörg Gunnarsdóttir, 2001. Fæðuofnæmi og óþol. Grein birt á heimasíðu Netdoktor.is www.netdoktor.is

10.  Kristín Magnúsdóttir, 2001.  Mataruppskriftir án eggja. Grein á heimasíðu www.simnet.is/sigurgeir/

11.  Mad uden mælk, 19  . Forbrugerkonsulent Danmark.

12.  Sigurveig Þ. Sigurðardóttir, 1999. Fæðuofnæmi. GlaxoWellcome. Fræðslurit.  Er einnig á himasíðu Glaxo Wellcome; www.glaxowellcome.is/baeklingar/faeduofnaemi.html

13.     Tüttenberg, Hans-Werner., 1999. Matvare Allergi. J M Stenersens Forlag A S Oslo.